Nihan Kaya-İyi Aile Yoktur

İyi Aile Yoktur kitabı ismiyle ve çevremdeki birçok kişinin okumasıyla dikkatimi çekti. Kitap Ağacı Adana grubumuzun başkanı Göksel, velileriyle birlikte bu kitabı okuduklarını söyleyince aklıma bizim okulun kitap kulübü geldi. Rehber öğretmenimiz Derya’ya tartışmak için İyi Aile Yoktur’u önerdim. Onun kabul etmesiyle bir grup veliyle beraber kitabı okuduk ve yorumladık.

Kitabın ismi beni etkiledi demiştim. Bu isim kitaba boşuna konmamış. Kitapta yazılı olanları okuyunca gerçekten iyi aile yok diye düşünüyorsunuz. Yazarın şimdiye kadar okuduğum diğer anne-çocuk kitaplarından farklı bir bakış açısı vardı. Çok daha karamsar. Neredeyse yaptığımız, söylediğimiz, davrandığımız her şeyin yanlış olduğunu ve çocuğu olumsuz etkilediğini söylüyordu. Grubumuzdaki herkesin çocuğu var ve herkes kendini kitabı okurken kötü hissetmiş. Yazarın amacı da bu sanırım. Yanlışları anlatarak doğruları öğretmek. Bu yöntem herkeste işe yaramayabilir. Ayrıca çocuğun yetişmesinde o kadar fazla etken var ki. Hepsinin doğru ve yolunda gitmesi çok zor bir ihtimal, hatta imkânsız. Keşke yazar bu kadar olumsuz bir dil kullanmasaydı.

Yazarın çocuğu var mı diye nette araştırdım ama bir bilgi bulamadım. Ben olmadığını düşünüyorum. Eğer çocuğu varsa ve yine de bu kitaptaki düşüncelere sahipse çok şaşıracağım.

Kitap Alice Miller adında bir psikoloğa ithaf edilmiş: “Bu kitabın her okurunu ona götürmesini dilerim.” Alice Miller’a o kadar çok atıf var ki bir yerden sonra keşke onun kitabını okusaydım dedim. Neredeyse her üç sayfada bir Alice Miller adı geçiyor. Kitap, onun düşüncelerinin ne kadar doğru olduğunu kanıtlamak için yazılmış gibi hissettim.

Yazarla ilgili daha net bir karar vermek için diğer kitaplarına da şans vermek istiyorum ama önce bunu sindirmem lazım. Evde çocuğumla kaldığım şu günlerde ne kadar yanlış davrandığım ve kötü bir anne olduğumla ilgili bir kitap okumak gelmiyor içimden.

Kitabın sonunda yazardan kitap önerileri var. İlerleyen zamanlarda onları da okuyabilirim.

Kitapla ilgili çok fazla alıntı yaptım. Ara ara buraya bakıp altını çizdiğim yerleri okumak istiyorum. Siz de alıntılara bakarak yazarın ve kitabın bakış açısı hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.

Siz İyi Aile Yoktur’u okudunuz mu? Nihan Kaya’nın başka bir kitabını okudunuz mu? Yazarın görüşlerine katılıyor musunuz yoksa karşı mı çıkıyorsunuz? Yorumlarınızı bekliyorum. Yeni yazılarda görüşmek üzere.

İthaki Yayınları, 290 Sayfa, 4.Baskı, 2019.

ALTINI ÇİZDİKLERİM: 1. “Cehennem, acı çektiğimiz yer değildir. Cehennem, acı çektiğimizi hiç kimsenin bilmediği yerdir.” Hallac-ı Mansur.

2. Bir anne babanın en büyük suçu, çocuğunu tanımamak, anlamamaktır.

3. Alice Miller, Beden Asla Yalan Söylemez kitabında fiziksel rahatsızlıklarımızın her birinin aslında bastırdığımız duygulardan kaynaklandığını anlatıyor.

4. Doris Brett, Annie Stories isimli kitabında küçük çocukların banyoda ağlamasının nedeninin suyla birlikte banyo deliğinden kayıp gitmek olduğunu anlatır çünkü tahliye borusu suyu bu kadar korkutucu bir güçle soğurabiliyorsa onları da kolaylıkla yutabilir.

5. Bir çocuğun mutlu bir yetişkine evrilebilmesi için anne baba olarak yapabileceğimiz tek bir şey ama tek bir şey vardır: Çocuğun kendisini değerli hissetmesini sağlamak. Kendinden menkul bir değeri olduğu hissini verebildiğimiz çocuk, mesela üniversite sınavını kazanamadığında, istediği gibi bir iş bulamadığında bir miktar üzülse de yaralanmayacaktır, benliğinin değersiz olduğunu duymayacaktır. Değersiz olduğunu hissettirdiğiniz çocuk ise girdiği her sınavda derece yapsa bile kendisini başarısız, yetersiz bulur. Kendi değerini yaratmak için ne kadar uğraşırsa uğraşsın değersizlik hissini aşamaz.

6. İnsanın en olumsuz yanını gösterdiği kişi, çocuğudur.

7. Çocuk sahibi olduğumuzda da içimizden tanımadığımız biri çıkar. İşte o, olumlu yanlarımız kadar en derin travmalarımızın da can bulduğu yeni bir kişidir.

8. Hayatta var oluşunuzu en güçlü, en coşkulu, en yaratıcı biçimde ortaya koyduğunuzu içinizde duyduğunuz, kendi yaptığınız, başardığınız herhangi bir şeyi düşünün; bunu aileniz sayesinde değil, ailenize rağmen başardığınızı göreceksiniz.

9. Bir insan çocuklara nasıl davranıyorsa o’dur ama bir insan en çok kendi çocuğuna davranırken kimse o’dur.

10. Ne kadar iyi bir anne baba olduğunuzun göstergesi, çocuğunuza ne kadar şey öğretebildiğiniz değil, çocuğunuzdan ne kadar çok şey öğrenebildiğinizdir.

11. Suçluluk ve utanç arasında derin bir fark vardır. Suçluluk, ne yaptığımızla, utanç ise direkt olarak kim olduğumuzla ilgilidir.

12. “Bir çocuk ‘Annem benden nefret ediyorsa o zaman ben nefret edilecek biriyim.’ Diye düşünür.” Alice Miller

13. Türkçede kimse “-malı/-meli” kipi kullanmamalı. Birinin çuvallamasını mı istiyorsunuz? Ona mükemmeliyetçilik aşılayın. İyinin karşıtı kötü değil, mükemmeldir.

14. Çocuğunuza istediğinizde yemek verip istediğinizde vermemek gibi bir hakkınız olmadığı gibi, çocuğa istediğinizde sevgi, şefkat gösterip istediğinizde bunları ceza olarak kesmek gibi bir hakkınız da yoktur.

15. Depresyon, insanın içindeki anne babanın, insanın içindeki çocuğu sabote etmesidir.

16. “En büyük acılar genellikle insanın kendine çektirdiği acılardır.” Alice Miller.

17. “Acı geçer ama acı çekmiş olduğumuz gerçeği hep bizimle kalır.” Leon Bloy

18. Çocuğun anne babaya yanlış yapması anne babaya zarar vermez ama anne babanın çocuğa yanlış yapması çocuğu ömür boyu sakatlar.

19. Başkaları çocuğu, anne babanın çocuğu tanıttığı şekliyle görür. Daha önemlisi çocuk da kendisini anne babasının onu gördüğü şekliyle görür.’

20. Alice Miller “Yasak Bilgi: Çocukluk Yaralarıyla Yüzleşmek” kitabında Freud’un, daha kariyerinin başındayken, kadın ve erkek bütün hastalarının çocukken istismar edildiğini fark ettiğini ve tüm psikolojik sorunların altında anne babanın çocuğu istismarının yattığını yazdığını ancak bu görüşü kabul edemeyen toplum tarafından dışlanmaya daha fazla dayanamayarak 1897’de bu iddiayı psikanaliz teorisinden çıkardığını ve fikirlerinin ancak anne babaları suçlamadığı zaman kabul gördüğünü keşfederek bundan sonra anne baba yerine hep çocukları suçlamış olduğunu, çocukların anne babalarını cinsel olarak arzu ettiğine dair o saçma iddiayı bundan sonra ortaya attığını söylüyor.

21. İnsanın ruhsal sağlığının bozulmasına yol açan yaşanan hayal kırıklıkları değil bu hayal kırıklıklarından dolayı duyulan acının yaşanmasının ve ifadesinin yasak olmasıdır.

22. Bir şeyi düşünemediğimiz yerde bir sorun vardır.

23. Anne babanın korumadığı çocuğa herkes kötü davranır. Dahası, bu çocuğa kötü davrandıklarını da fark edemezler.

24. Her kadının çocuğunu doğar doğmaz sevdiği doğru değildir.

25. “Kişinin kendisine yahut bir başkasına zarar verici her tür davranışın köklerinin, çocukluk travmalarının bastırılmasında yattığı çoktan kanıtlanmıştır.” Alice Miller

26. Yaşanan bir şokun üstesinden gelmenin en iyi yolunun, eskiden tavsiye edildiği gibi unutmaya çalışmak değil, bunun ne anlama geldiğini hissetmek ve anlamını yitirene kadar o şok hakkında konuşmak olduğu kanıtlanmıştır. Susmak, yaralanmış insanların en büyük düşmanıdır.

27. “Başka birini memnun etmeye çalıştığımız sürece asla doğru şeyi yapamayız.” Alice Miller

28. Dünyada o olmadan yaşayamayacağınız tek kimse kendinizdir ve insanın hissetmesi gereken de budur.

29. Eğer bir bebeğin altını değiştirirken “Öff, ne kadar kötü kokuyor!” derseniz bebek kabızlık geliştirebilir. Bu şekilde geliştirilmiş bir kabızlık kalıcı olabilir.

30. Para geçer ama parasızlık hissi asla.

31. Çocuğa çatık kaşla bakılması beyinde kalıcı hasar bırakabilir.