ORHAN KEMAL – NAZIM HİKMET’LE 3,5 YIL

Bu kitabı okuyalı aylar oldu ama bloguma yazısını yeni yazabiliyorum. Çok sevdiğim, beğendiğim ve hakkında söyleyecek çok şeyim olduğu için yazmayı hep erteledim. Kısmet bugüneymiş.

Orhan Kemal, Nazım Hikmet’le hapishanede beraber yattığı 3,5 yılı anlatmış bu kitapta. Ben iki ismin aynı hapishanede yattığını bilmiyordum, bu kitapla öğrendim. Daha pek çok şey öğrendim kitaptan. Mesela Orhan Kemal’in, daha tanımadan Nazım Hikmet’e hayran olduğunu, onun hapishaneye geleceğini öğrenince çok heyecanlandığını öğrendim. Bakın onunla ilgili neler söylüyor yazar:

1.  –Şiir okurken duydun mu sen hiç?

      -Duydum. O okurken insanın yüzü dalga dalga olur. Hem biliyor musun, ağlayan bir çocuğu kucağına alsa, çocuk susuverirmiş.

2. “Nazım Hikmet’i az önce getirdiler.” Her zamanki gibi kalemde ve sabıka defterlerinin başındaydım. Kalemimin elimden düştüğünü hatırlıyorum.

3. Demek o da bizim gibi  herhangi bir insandı, şiirden gayri şeyler, fani şeyler de düşünebilir, bavulu, sepeti olabilirdi?

Nazım Hikmet hapishaneye geldiğinde yalnız kalmayı sevmediği için Orhan Kemal’le kalmak için idareden izin ister. “Hayal bile edemezsiniz nasıl nefret ederim yalnızlıktan. Bir tek satır yazamam, çıldırırım.” der.

Orhan Kemal o dönem şiir yazarmış: “Doğruyu söylemek lazım gelirse şiirlerime hayrandım. Onlara bel bağlıyordum, onlardan beklentilerim vardı, içim dışım onlarla doluydu ve Nazım gelmeden evvel bu hapishanenin en büyük şairi bendim.” Ama yazar şiirlerini Nazım Hikmet’e beğendirememiş. Orhan Kemal şiirlerini okurken Nazım Hikmet “Berbat, rezalet.” der. “Samimiyetle duymadığınız şeyleri niçin yazıyorsunuz? Bakın, aklı başında bir insansınız. Duyduklarınızı hiçbir zaman duyamayacağınız tarzda yazıp komikleştirmekle kendi kendinize iftira ettiğinizin farkında değil misiniz?” Nazım Hikmet, Orhan Kemal’e roman yazmasını önermiş. “Ben senin memleketimin en büyük muharirlerinden biri olacağına eminim. İnsanların birçok tarafını doğru olarak değerlendirmekte çok yanılmışımdır. Yanılmadığım bir şey varsa, o da bir insandaki sanat kabiliyetidir. Beni yalnız bu hususta dolandıramadılar. Sende sanatkâr malzemesi, yapısı, soluğu mükemmeldir. Sana doludizgin güveniyorum.” En sevdiği yazarlardan biri Orhan Kemal olan biri olarak Nazım Hikmet’e borçluyum sanırım J

Nazım Hikmet, Orhan Kemal’le çok ilgilenmiş. “Sizinle yakından ilgilenmek istiyorum. Yani kültürünüzle. Evvela Fransızca. Sonra diğer kültür konuları üzerinde düzenli dersler yapacağız.”

Orhan Kemal, okulu futbola değişecek kadar futbol severmiş. Hapishanede futbol maçı yaptıkları zamanlarda Nazım Hikmet maçları kaybettiğinde çok sinirlenirmiş.

Nazım Hikmet, Kemal Tahir’den ve onun dostluğundan çok bahsedermiş. Sabahattin Ali ile de mektuplaşırlarmış.

 “Nazım düşmanları tarafından bile sevilen bir İNSAN’dır.” diyor Orhan Kemal. Çok iyiliksevermiş, borç isteyeni geri çevirmezmiş. Bazı gardiyanlar bile ona borçlanmış.

“Nazım şiir okurken dehşetli etkilere kapılanlar, ağlayanlar, iç geçirenler olurdu. Ağlayanlar arasında ben de vardım. Herkeste keçi boynuzundaki bal kadar ender bulunan bu şiir nesnesi bu adamda kilo kilo, ton ton.” diyor Orhan Kemal. Şiir yazmak veya düşünmekten yorulduğu zamanlar ya resim yapar ya da polis romanları okurmuş.

Nazım Hikmet, “Aldanma ki şair sözü elbette yalandır!” sözüne düşmandır. Bu söz onda şu kılığa girmiştir: “İnan ki şair sözü elbette doğrudur.”

“Mesela, en sevdiği yeni kelimelerden birisi ‘Olağanüstü’ idi. Bu kelimeyi sık sık kullanırdı.”

Orhan Kemal hapishaneden tahliye olunca Nazım Hikmet’le mektuplaşıyorlar. Kitabın sonunda Nazım’ın mektuplarına yer verilmiş.  “Sana ait bir tek nahoş hatıram yok. Kafamın içinde pırıl pırıl bir insansın.” diyor Nazım.

Nazım Hikmet, Orhan Kemal’den oğlu olursa ismini Nazım koymasını istiyor ama bildiğim kadarıyla Orhan Kemal’in tek bir oğlu var, onun ismi de Işık.

Orhan Kemal dediğim gibi benim en sevdiğim yazarlardan biri. Nazım Hikmet için ise iyi ya da kötü bir hissim yoktu ama bu kitapta anlatılanlardan sonra, hayranı olduğum yazarın ona olan hayranlığından sonra artık iyi şeyler düşünüyorum Nazım için. Özellikle şu sözlerinden sonra yazar için üzüldüm: “Biliyor musunuz şu anda en arzuladığım şey nedir? İstanbul’da olmalıyım, kendi evimde, kendi zevkime, kendi ellerimle döşediğim evimde. Sonra akşamlar inmeli, almalıyım yanıma karımla oğlum Memed’i, geze geze inmeliyiz Barba bilmemneyakinin meyhanesine, biz karı koca karşılıklı rakı içerken, oğlum da mezelerimizden yemeli. Bu, bu kadarcık bir saadet için, tereddütsüz söylüyorum, geri kalan ömrümün on senesini seve seve verirdim.

Anı türündeki kitaplardan hoşlananlar, Orhan Kemal ve Nazım Hikmet hayranları, hatta Türk edebiyatına ilgi duyan herkes bence bu kitabı okumalı. Yazımı Nazım Hikmet’in, Orhan Kemal’e yazdığı mektuplardan bir cümleyle bitiriyorum:

“Kederli, mahzun, acılı olmak için sebepler mevcuttur fakat ümitsiz olmak için tek bir sebep mevcut değildir.”