Erdal Öz-Yarın Nasıl Bir Gün Olacaksın?

Erdal Öz, Yarın Nasıl Bir Gün Olacaksın (Günlükler), Can Yayınları, Hazırlayan: Ayşe Sarısayın, 429 Sayfa, 1. Baskı, 2016.

“Yarın Nasıl Bir Gün Olacaksın?” Erdal Öz’ün 1956-1998 yılları arasında yazdığı günlüklerin toplamı. Yazarı tanımayan varsa kendisi Can Yayınları’nın kurucusu. Açtığı yayınevine oğlu Can’ın adını vermiş. Şimdi o yayınevini oğlu Can Öz yönetiyor.

Takip ettiğim bloglarda yazarın beğenilen birkaç romanını okuma listeme eklemiştim. Yaralısın, Odalarda gibi. Bu kitabın yorumunu sevgili Kitap Eylemi’nde gördüm ve hemen ilgimi çekti. Normalde arkadaşlarımın önerilerini bu kadar hızlı dikkate almam ama bu kitabı kısa sürede aldım ve okudum.

Günlükler kırk yılı aşkın süreyle yazılmış ama tabii arada uzun yıllar ara da vermiş yazar. Günlüğe başlarken 20’li yaşlarında okumaya gönül vermiş bir öğrenci. Sonrasında gözaltı, hapishane, mahkûmluk yılları ki bütün bunları yaşamasının sebebi kitapevinde kullandığı paket kağıtlarının üstüne ünlü yazar, düşünür ve siyasetçilerin sözlerini basması. Bu bölümler bayağı uzun sürüyor. Kitabın sonlarına doğru öyküleriyle ödül kazanan saygın bir edebiyatçı. Yazarın hayatının bütün dönemlerine hızlı bir bakış atıyoruz.

Kitabı okumak benim için çok keyifliydi. Keşke zamanım ve imkânım olsaydı da tek seferde, ara vermeden, bir oturuşta okusaydım. Yazarın hayatı gözlerimin önünden bir film şeridi gibi geçseydi. Bunun yerine genellikle okulda olmak üzere iki haftada bitirdim kitabı.

Kitapta çok fazla yazar, şair ve kitap ismi geçiyor. Çoğu bilindik ama ilk kez duyduklarım da var. Doğal olarak bu kitap bana okumak istediğim birçok kitabın kapısını araladı.

Günlüklerinin çoğunu hapishanede yazdığı için sansürden dolayı düşündüklerini tam olarak yansıtmamış. Özgür olduğu zamanlarda da evliliğinin şeffaf olmasına engel olduğunu söylüyor. Keşke yazarın düşüncelerini içinden geldiği gibi okuyabilseydik.

Şimdi öğrendiklerim ışığında yazarın roman ve öykülerini okumak istiyorum. Var mı önerebileceğiniz bir kitabı?

Siz bu kitabı okudunuz mu? Okumak ister misiniz? Yazardan okuduğunuz bir kitap var mı? Günlük türünü sever misiniz? Günlük türünde sevdiğiniz kitaplar var mı? Yorumlarınızı bekliyorum. Yeni yazılarda görüşmek üzere.

ALTINI ÇİZDİKLERİM: 1. “Önem bakışında olsun, baktığın şeyde değil.” Andre Gide

2. Dilimi; bütün güçlüklerine, eksiklerine rağmen çok seviyorum.

3. Flaubert’in yazarlık hayatı boyunca en çok pişmanlık duyduğu şey Madam Bovary romanındaki şu cümleymiş: “Portakal ağaçlarının çiçeklerinin çelengi…”

4. Sanatla ilgisiz kişilerin dostluklarını da sevmiyorum. Sanatın, edebiyatın insanı ayıklayan bir yanı da var sanki.

5. “İnsanın dilediği gibi yaşamasına engel olan iki güç var: Biri Tanrı, biri de insanlar.” Maksim Gorki

6. “Topluluk içinde yaşa ama yalnız olduğunu unutma.” Maksim Gorki

7. “Dünya insanlar için karanlık bir gecedir. Herkes kendi yolunu aydınlatmak zorundadır.” Maksim Gorki

8. Küçük insanların umutlanışı büyük oluyor.

9. Ne hoş kız Gülten(Akın). Evli olmasa, kocası da dünyanın en hoş insanlarından biri olan Yaşar olmasa ona tutulabilirdim.

10. Paranın olmadığı bir dünya kim bilir ne güzel olurdu. Paradan korkuyorum.

11. “Artık anlıyorum ki başlangıçta Tanrı, her insan için özel bir dünya yaratmıştır. İşte hepimiz, içimizde olan bu dünyada yaşamaya çalışmalıyız.” Oscar Wilde

12. “Güzel kitaplar yazamasam bile güzel kitaplar okuyabileceğim. Hangi iç açıklığı bundan daha güzel olabilir?” Oscar Wilde

13. “Güzel bedenler için zevk, güzel ruhlar içinde ıstırap gerektir.” Oscar Wilde

14. Eskiden insanlarla alay edenlere kızardım. Değişmişim. Öyle anlar oluyor ki o kişiden başka türlü kurtulamayacağını anlıyorsun. Onunla alay etmesen içinde büyüyen öfkeden kurtulamayacaksın. Ben de bunu yapıyorum.

15. Hayal ile gerçek birbirine çok uzak buralarda.

16. Uzun uykularım da oluyor. On saat, on iki saat… Böylece zamanı da, kendimi de daha hızlı öldürmüş oluyorum.

17. Sevgili Rilke, sen benim için kutsal kitabımı yazansın.

18. Gonçarov, Oblomov’u bir ayda yazmış: “Bu büyük romanın bir ay içinde yazılmış olması belki olanaksız görünebilir ama unutmayın ki bu kitabı yıllarca kafamda yaşadım; onu yalnızca kâğıda geçirmek kalmıştı.”

19. Pek çok şeye geç kaldığımı anlıyorum ama bu, yetişmeye çalışmama engel değil.

20. Nasıl büyük bir usta Balzac. Balzac’tan az kitap okudum. Bağışlanamaz bir suç bu.

21. Ezilenler (Dostoyevski) müthiş bir kitap. Daha güzeli yazılamaz denecek kadar güzel.

22. Az önce Dostoyevski’nin bütün kitaplarının masanın üzerine yığmış karıştırıyordum. Annem, bütün bu kitapları bir kişinin yazdığını anlayınca, “Kim bilir ne çok para kazanmıştır,” dedi. Ne dersin sevgili yazarım?

-İlk romanımda borçlarımı ödemem gerek. Bunu başaramazsam kendimi asabilirim.

-Kendime iki lira bulmak için pantolonlarımı rehine koymak zorunda kaldım. Çocuğunu emziren karım, kendi son kışlık yün etekliğini rehine koyacak. Ve her şeye rağmen işte iki gündür buraya kar yağıyor.

-Çok ödeyeceğim. O kadar çok param olacak ki, bana o kadar çoğu gerekli ki.

23. Yalnızlığı seviyorum ama insansızlığa dayanamıyorum. Bu iki kavramı birbiriyle karıştırmamak gerek.

24. Ben bütün kötülüklere karşı dayanıklıyım. Yeter ki dostlar gül atmasınlar.

25. Sevgili Senem (Yazarın kızı). O küçücük bedeninde, üstün bir akıl, yüce bir yürek taşıyorsun. Çok mutsuz olacaksın! Akıl ağır işlese kişi daha mutlu oluyor.

26. “Buna çavuş dayağı derler,” dedi çavuşlardan biri. Daha önce dayak yemiş. “Copla mı?” diye sordular. “Sopayla,” dedi yeni gelen. “O polis dayağı, o bir şey değil, sen bir asker sopası ye de gör,” dedi biri.

27. “Nerelisin?” sorusunun altında “Bölgecilik” yatıyor. Korkunç bölgeci ve meraklı bir halkız.

28. “Bir yazar büyük ölçüde okunmak için yazar. Tersini söyleyenlere hayran olalım ama inanmayalım.” Camus

29. “Ama aceleci, aç bir okur değildi. İkinci, üçüncü, dördüncü okuyuşların, ilkinden daha çok tat verdikleri bir yaşa gelmişti. Calvino-Bir Okurun Serüveni

30. “Her denize gitmek için yola çıkmadan önce, en zor iş, ağır kitap valizini hazırlamak olurdu. Amadeo, her yıl, yeniden okunacak ünlü kitaplarla, ilk kez okuyacağı kimi yazarları seçerdi.” Calvino-Bir Okurun Serüveni

31. “Kitaplardaki yaşamın tadını hiçbir şey vermiyordu.” Calvino-Bir Okurun Serüveni

32. Okurun, “Okuma özgürlüğü” kadar “Okumama özgürlüğü”ne de sahip olduğuna inanıyorum. Okurun, bir kitabı okumaya başlayınca, ilgisini çekmezse kitabı kaldırıp atma özgürlüğü olduğuna inanıyorum. Ona, başlayınca elinden atamayacağı, yarısında bırakamayacağı kitaplar vermenin güçlüğünün, yazarın üstesinden gelmek zorunda olduğunu sanıyorum.

33. Yüzyılımızın en büyük yazarını (Gabriel Garcia Marquez) ne zaman okusam gerçektne büyüleniyorum.

34. “Gerçek yazar yaşamadan edebilir, otuz gün sokağa çıkmayabilir ama yazmadan edemez.” Mehmet Güreli

35. Atılacak ne kadar şey çıktı yine. Atmak, özgürlüğe bir adım daha yaklaşmaktır. Atmak, soluk almaktır. Atmak, yıkanmak, durulanmak, ayıklanmak, yalınlaşmaktır.

36. Çarşamba akşamı Umberto Eco’yu yemeğe götürdük. Çok hoş bir insan.

37. “Gülün Adı’nı yazdıktan sonra roman okumaktan nefret ettim. Benden kötü yazanlardan nefret ettim. Benim kadar iyi yazanlardan da nefret ettim. Ama benden daha iyi yazanlardan en çok nefret ettim. Okuyamadım.” Umberto Eco.

38. Evli olmasaydım bu günlük notlar kesinlikle başka türlü olurdu. Evlilik, günlük tutmakta bile bir ön sansür getiriyor. Bu bir gerçek.

39. “Düşünüyorum da anlıyorum: Ben kendini beğenmiş bir kişiyim. Sevmediklerimin övgüsü de yergisi de ilgilendirmez beni. Öyledir paşa gönlüm.” Nurullah Ataç

40. “… Okumadan geçemediğim için okuyorum, sıkılsam da okuyorum. Düşünmek için okuyorum, hayran olmak için okuyorum, eğlenmek için okuyorum. Okuyup yoruluyorum. Dinlenmek için gene okuyorum.” Nurullah Ataç

41. Okurun amacı, okuduğu kitaptan keyif almaktır. Keyif almıyorsa kaldırıp atma hakkına sahiptir.

42. Bugün Orhan Pamuk geldi yayınevine. O, kendini yalnızca Yaşar Kemal’le kıyaslıyor. İkisinin dışında da, açık ki, hiçbir yazarı var saymıyor.

43. “Bireyciyim. Bireycilik, toplumu düşünmemek, yadsımak demek değildir. Toplum içine alışacağız diye kendimizi unutmamak demektir.” Nurullah Ataç

44. “Bir kitabın çok okunması, bir yazarın çok tutulması iyiliğini göstermezse de iyi olmadığını da göstermez.” Nurullah Ataç

45. “Çoğunluk daima haksızdır; tutkularına sarılır, gücüne güvenir de onun için. Çoğunluktan olan kişiler, düşünmeyi, incelemeyi gerekli bulmazlar. Birbirlerine uyar, birbirlerinin sözlerine çabuk kapılırlar. Yanıldıkları anlaşılınca da suçu birbirlerine atarak sorumluluktan kurtarırlar yakalarını.” Nurullah Ataç

46. “İnsanlar her yerde böyle. Yaldızlı karyolalarda çift yatanlar bile tek. Yalnızlık dünyayı doldurmuş. Sevmek, bir insanı sevmekle başlar her şey. Burada her şey bir insanı sevmekle bitiyor.” Sait Faik Abasıyanık