Fakir Baykurt-Köy Enstitülü Delikanlı (BCP KASIM)

Fakir Baykurt, Köy Enstitülü Delikanlı, Literatür Yayınları, 422 Sayfa, 3. Basım, 2019.

Herkese merhaba. Blogları Canlandırma Projesi’nin kasım ayı teması “Öğretmen-Okul” idi. Ben bu ay için Fakir Baykurt’un Köy Enstitülü Delikanlı kitabını seçtim.

Fakir Baykurt hayat hikâyesini sekiz ciltlik bir seride anlatmış. Köy Enstitülü Delikanlı serinin ikinci kitabı. (İlk kitap Özüm Çocuktur’un yorumu burada) Yazarın 1943-1948 yılları arasında Gönen Köy Enstitüsünde geçen yıllarını anlatıyor kitap.

Köy Enstitülerinin ne kadar önemli olduğunu ve kapatılmalarının halkın eğitimi açısından ne kadar kötü sonuçlar doğurduğunu biliyoruz. Yazar, köy enstitülerinin ilk öğrencilerinden olduğu için o süreci ilk elden anlatmış. Öğretmenlerin ve öğrencilerin emeğiyle, alın teriyle, aylarca çalışmasıyla ilmek ilmek işlenen ve bugünün üniversite düzeyinde işleyen enstitüler sırf halkın bilinçlenmesini istemeyen kişilerin çıkardığı dedikodular yüzünden yıpratılmış. Köylülerin o dönem Köy Enstitüleri için neler dediğini yazar tek tek yazmış:

“Hasanoğlu öğrencilerinde komünist kitaplar yakalanmış.”

“Düziçi’nde ay yıldızlı bayrağı şarampole atmışlar.”

“Hem duydunuz mu? Hasanoğlan’ın havadan görünüşü aynı Orak Çekiç’e benziyor! Bunlar Türkiye’yi komünist yapıp Ruslara teslim etme planı değil de ne?”

“Çifteler’de öğrenci helalarına Orak Çekiç çizilmiş.”

“Savaştepe’de kızlar çocuk düşüre düşüre helalar tıkanmış.”

“Kardaşım! Hasanoğlan’a bir heykel yapmış bunlar; adam tohum atıyor. Ne tohumu biliyon mu? Komünistlik tohumu! Demiyor açıkça ama anlayan anlasın! Orada bir bağevi var. Müdür, öğretmen, öğrenci kafaları çekip sırayla kızların üstünden geçiyor. Öğretmen öğrencilere, öyle değil böyle yapcanız diye teknik öğretiyor. Enstitülere kız veren kavatlarda akıl yoğumuş! Böyle domuzluk planları olmasa mis gibi şehirler dururken gidip ıssız yerlere mi kurar enstitüleri? Amacı okul değil genelev açmakmış.”

Bu seride sadece Fakir Baykurt’un hayatını, çocukluktan gençliğe geçişini değil Türkiye’nin tarihini okuyor gibi hissediyorum. Lütfen siz de bu kitapları okuyun. Bugünü anlamak için geçmişte yazılan kitapları okumak çok önemli.

Siz bu kitabı okudunuz mu? Beğendiniz mi? Okumak ister misiniz? Fakir Baykurt’un bir kitabını okudunuz mu hiç? En sevdiğiniz Fakir Baykurt kitabı hangisi? Otobiyografi/biyografi türünde okuma yapmak hoşunuza gider mi? Yorumlarınızı bekliyorum. Yeni yazılarda görüşmek üzere.

ALTINI ÇİZDİKLERİM: 1. Yavaş yavaş acele et.

2. “Ölümün yaşlı kuşaklara attığı tırpan, insanlığın ilerleme yoluna konulmuş büyük engellerden biridir.” Köy Enstitüsünde ortaokul öğrencilerine sorulan kompozisyon konusu.

3. Ah, kitaplar parasız olsa! Ya da herkesin kitap alacak parası olsa! Yoksulluk en kötü kıyım insanlara. Evet, kıyım, zulüm.

4. Köylü kısmı az ekmekle doyar mı? Ekmeği çok yerdik. Uygar toplumların az ekmek yediği görüşü yaygın değil o zaman.

5. Kötüdür devlet yönetiminde ödün yöntemi. Hele nerede duracağını bilmeyenler elinde.

6. Yazdığından çok oku. Yüz oku, on yaz, bir yayımla.

7. Ancak iyi öğretmenler öğrencisinden öğrenmeye açıktır. Öğrenme isteği olmayana bir şey öğretmenin ne kadar zor olduğunu bilmiyorsun henüz.

8. Kitapları okurken bin, iki bin yıl önce yaşamış yazarlarla binlerce kilometre uzaktaki şairlerle arkadaşlık ediyorum. Kitaplar anıtlardan, yazıtlardan üstün, dört yanı sımsıkı örtülü gömütlerden üstün. Sapasağlam köşklerden, mermer saraylardan, taş sütunlardan üstün. Kitapları en değerli servetim olarak saklıyorum.

9. Tilki, tilkiliğini bildirene kadar kürk elden gider.

10. Her zaman hazırım! Madem yaşıyorum, tatlılar gibi acılara da kolaylıkalr gibi zorluklara da başarılar gibi başarısızlıklara da hazırım.

11. Beylerden bir milletvekili “Ben üçü beşi bilmem!” dedi bir gün. “Bindiğim eşek benden akıllı olmayacak. Olursa düşürür. Okuyan köylü zaptolmaz!”

12. Anama sıkı sıkı söyledim: “Kitaplarımı kimseye verme, gitti mi gelmiyor!” Başkasına hiç mi vermeyeceğim? İnsanın iyi bir kitabı katı bir bencillikle yalnız kendine saklaması doğru mu? Veririm ama okuyup bitirdi mi geri getirmeli. Kıvırıp bükmeden okumalı. Benden kitap alan insanın kitaba sevgisi olmalı. Para verip kendi de kitap almalı. Başkasından geçinen asalakları sevmiyorum. Benden yoksul insan var mı Türkiye’de? Ben bile üç beş kitap alabildiğime göre başkası neden alamasın?

13. Enstitüde anamı, kardeşlerimi özlediğim gibi kitaplarımı da özlüyorum. En iyi dostlarım onlar. Uzun ayrılıktan sonra köylülerimde, akrabalarımla nasıl görüşüyorsam kitaplarımla da koklaşmak istiyorum.

14. “İyi öğretmen olmanın ilk koşulu iyi okumaktır. Hem klasikleri hem belli başlı yazarlarını iyi okumak gerekir. Yalnızca meslek kitaplarını okumak yetmez, yazınsal yapıtları da okumak gerekir.” Hikmet Dizdaroğlu

15. Hakkı Tonguç Talim Terbiye Kurulu üyeliğinden bir lisenin mi ortaokulun mu resim öğretmenliğine atandı. Hasan Ali Yücel partisinde yalnız bırakıldı. Ulus gazetesi yazılarına yer vermez oldu. Nazım Hikmet hâlâ Bursa Cezaevi’nde. Hasan İzzettin Dinamo Muğla’da. Abidin Dino Mecitözü’nde sürgün. A. Kadir, Kemal Tahir cezaevinde, Sabahattin Ali tutuklu, Aziz Nesin “Nereye Gidiyoruz?” broşüründen ötürü mahkemede.

16. “Kül olayım Kerem gibi yana yana

Ben yanmasam, sen yanmasan, biz yanmasak nasıl çıkar karanlıklar aydınlığa?” Nazım Hikmet

Yazarın sekiz ciltlik otobiyografi serisi