ZÜLFÜ LİVANELİ – SEVDALIM HAYAT

En sevdiğim yazarlardan biri olan Zülfü Livaneli’nin yeni kitabı (Elia ile Yolculuk) çıkmışken dört senedir elimde okunmayı bekleyen Sevdalım Hayat’ı hatırladım ve geçtiğimiz ay okudum. Sevdalım Hayat yazarın çocukluğundan itibaren anılarını kaleme aldığı bir eser ama hayatının tamamını kapsamıyor. Bendeki kitap 2012 basımıydı ama kitabın anlatımı çok daha önceki yıllarda bitmişti.

Sizin alışkanlığınız nasıl bilmiyorum, ben yazarların özel hayatına pek ilgi duymam. Yazar ne yaşamış, nasıl bir hayatı olmuş araştırmam. Bu durum en sevdiğim yazarlar için bile böyle. Bazılarının nasıl göründüğünü bile bilmem mesela. Sanki yazarı tanırsam kitaplarının büyüsü bozulacakmış gibi hissederim. Bu yüzden en sevdiğim yazarlardan biri desem de Zülfü Livaneli hakkında da, ki kendisi pek çok yazara göre daha popüler ve ünlüdür, pek bir bilgim yokmuş, bu kitabı okurken fark ettim.

Mesela Zülfü Livaneli’nin ne kadar önemli bir müzisyen olduğundan haberim yoktu. Sevdiğim birçok şarkısı var ama bu kadar albüm çıkardığından, yurt dışında bile başarılı olduğundan ve birçok ödül aldığından haberim yoktu. Bu nedenle müzik yaşamını anlattığı yerleri ilgiyle okudum.

Kitapta yazarın siyasi hayatı ve fikirleri de geniş yer kaplıyordu. Bu bölümleri okumak zevkli olsa da 500 küsur sayfalık kitabın çoğu bunlardan oluşunca bir yerden sonra sıkılmaya başladığımı itiraf ediyorum. Tam bu noktada kitabın sonunda yazarın günlüğüne yer verilmesi ve bir gazeteden alınmış farklı konulardaki düşüncelerini okumak çok iyi geldi. Keşke, Ayşe Kulin’in otobiyografi kitabı Hayal’de yaptığı gibi, kitaplarını yazma sürecini, nelerden ilham aldığını ve nasıl yazdığını da anlatsaydı. O bölümleri merakla ve zevkle okurdum diye düşünüyorum. Belki ilerleyen zamanlarda kitabın devamı gelir de yazarlık hayatının detaylarını anlatabilir.

Yazarın Edebiyat Mutluluktur, Orta Zekâlılar Cenneti ve Gözüyle Kartal Avlayan Yazar, Yaşar Kemal kitaplarını okuyanlar bu kitapta tanıdık anıları ve fikirleri bulabilir. Yine de Zülfü Livaneli ve kitaplarını seven herkesin okuması gereken bir eser Sevdalım Hayat. Kitabı okuduktan sonra kendinizi yazara daha yakın hissedeceğinizin garantisini veriyorum.

Küçük bir dipnot: Zülfü Livaneli İstanbul büyükşehir belediye başkanlığına aday olduğu sene bütün anketlerde yarışı önde götürüyor. Seçime çok az bir zaman kala basının linç kampanyası başlatmasıyla oyları düşüyor ve az bir farkla Recep Tayyip Erdoğan seçimi kazanıyor.  Zülfü Livaneli o seçimi kazansaydı tarih nasıl değişirdi, bugün ne durumda olurduk görmeyi çok isterdim.

ALTINI ÇİZDİKLERİM: 1. Plak benim adımla yayımlanırsa polis baskı yapabilirdi. Yaşar Kemal, “Sana başka bir isim koyalım.” diyordu. “Hem Zülfü Livaneli meşhur olabilecek bir isim değil.”

2. “Okullarda bana öğretilenleri unutabilmek için 15 yılımı verdim.” Peter Ustinov

3. Gerçek başarının bir yan ürün olduğunu öğrendim. Başarıyı hedeflerseniz onu kazanamıyor, unutup da kendinizi iyi bir iş yapmaya adarsanız geldiğini görüyorsunuz.

4. İnsanoğlunu bu kadar çılgın bir tür haline getiren ve birbirini kıymaya götüren itkinin, öleceğini bilen tek canlı olmasından kaynaklandığını anladım. Diğer canlılar gibi bu bilincimiz olmasaydı daha iyi bir dünyada yaşardık.

5. Sonunda “Ben” dediğim varlığın, kozmik sonsuzlukta bir an yanıp sönen bir ateşböceği bile olmadığını öğrendim.

6. Dünyanın dönüşü sırasında “Si” notasını çıkardığı söylenir.

7. Entelektüellik dünyanın en üst düzeyi, entellik ise en altı. Tam cahil olsalar daha iyi.

8. Salih Bozok’un torunları son derece saygın kişiler. Bana bilinmeyen çok hoş bir hikâye anlattılar. King’s Speech filminde de gösterilen İngiltere kralı Edward Türkiye’yi ziyaret ederken, Atatürk Salih Bozok’a “Bu adamı beğenmedim.” demiş. Sebebi sorulunca da şöyle anlatmış: “Dolmabahçe merdivenini tırabzandan kayarak indi. Bir kral böyle davranır mı?”

King’s Speech filminin en ilginç yanı o dönemin Britanya’sında kimsenin kral ya da başbakan olmayı istememesi. Herkes üstünden atmaya çalışıyor. Bizde küçücük makamlar için birbirinin gırtlağını ısıranları gördükçe insan böyle bir özveriye şapka çıkarıyor.

9. Çok narsisist bir şey birinin sana âşık olması. Galiba bir insanın başka bir insana verebileceği en büyük hediye aşktır ve bence aşkın tanımı şudur: “Bir insanın egosunu, başka bir insan karşısında yenmesidir.”

10. Müzik insanların duygularına doğrudan doğruya etki yapan bir şey ve kimyasal reaksiyonlara sebep oluyor. Bu yüzden birçok insan dikkatli bir şekilde müzik dinler. Tolstoy müzik dinleyemediğinden yakınırmış çoğu zaman. Der ki: “Duygularım üzerinde o kadar aşırı etki yapıyor ki dinleyemiyorum.” Ben de roman yazarken veya konuşurken müzik dinleyemem.

11. Dünya sinemasının en büyük ismi Charlie Chaplin’dir. Aşılamamıştır Charlie Chaplin. Yazar, senarist, yönetmen, oyuncu, aynı zamanda da besteci. Film müziklerinin besteleri de ona ait.

12. Roman, öykü anlatmak değildir. Öykü çok güzel bir form ama roman niye o kadar uzun? Uzun olmasının bir sebebi olması lazım. Niye 400-500 sayfa? Eğer 25 sayfada, 30 sayfada anlatılabilecek güzel bir aşk hikâyesiyse o zaman o kadar sayfa boşuna yazılıyor demektir.

Bir romanın birinci değeri karakter yaratmaktır. O karakterleri dünyaya tanıdığın karakterlerden daha fazla tanır hâle getirmektir ama bugün postmodern diye moda edilen romanlarda karakter yok. Onun için bakıyorsun kapattığın zaman aklında bir kişi kalmıyor. Benim için romanın ölçüsü budur. Eğer hiçbir karakter aklına gelmiyorsa maalesef laf kalabalığından ibarettir o roman.

13. Ancak anayasal denetim altında politikacı namuslu kalabilir. Zira o kadar büyük menfaat gruplarıyla iç içe ki kendisi istese bile kalamaz. Ben zaten dünyadaki bütün hükümetlerin suçlu olduğuna inanıyorum. Şu an dünyanın en iyi niyetli insanını al hükümetin başına geçir, suç işlemek zorundadır.

14. Osmanlı tarihinin en büyük on ismini saysanız birisi kesin Atatürk’tür. Şimdi insanların kafalarında “Osmanlılar” var, “Cumhuriyet” var, öyle düşünüyorlar. Bir kesim “Osmanlı padişahlarımıza sahip çıkalım, Cumhuriyet’i yerelim.” diyor. Bazısı da “Biz Cumhuriyetçiyiz, Osmanlı’dan bize ne?” Hâlbuki Osmanlı’nın yetiştirdiği en büyük isimdir Atatürk. Fatih’in, Yavuz’un ve diğer padişahların adını babanda öyle doğduğu için duyuyoruz. Oysa sen Selanik’te yoksul bir Osmanlı ailenin çocuğu olarak doğ, o yoksul şartlarda git parasız yatılı olarak oku. Oradan çık, dünyaya adını duyur, 20.yüzyılın en büyük lideri ol. Dünya çapında savaşlar kazan, iki kere İngiliz kabinesi yıkılsın senin yüzünden ve bir model oluştur dünyaya ve ölümünden bu kadar yıl sonra bile dünya basını senden bahsetsin. Bana bir tane böyle mucize gösterin ya!

15. Bir çelişki var orada: İnsanlar ölmek istemiyor ama yaşlanmak da istemiyorlar. Yaşlanabilmek, ölmemek demek. Yani ölmediğin için yaşlanıyordun. Genç yaşta öldüğün için hiç yaşlanmıyorsun. Dolayısıyla ya yaşlılıktan ya da ölümden korkacaksın.

16. Andre Maurois kitabında diyor ki: “Yaşlıların çok ömrü kalmamasına rağmen parayı önemsemesi sadece hayatında başka tutku kalmaması ile açıklanabilir. Ne cinsel tutku, ne aşk tutkusu, ne siyasi tutku, hiçbir tutku kalmayınca yerine bir tek oturup her gün altınlarını saymak ve onları arttırmaya çalışmak, saklamak kalıyor. İnsanlara yaşamak için tutku gerekiyor.

Zülfü Livaneli’den okuyup yorumladığım diğer kitaplara aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz. Yeni yazılarda görüşmek dileğiyle.

Huzursuzluk

Yaşar Kemal - Gözüyle Kartal AvlayanYazar

Engereğin Gözü

Arafat’ta Bir Çocuk

Kardeşimin Hikâyesi

Konstantiniyye Oteli

Edebiyat Mutluluktur

Mutluluk

NOT: Biliyorsunuz istisnalar hariç okuduğum kitapları toplu olarak bir yazıda yazıyorum. Bunu değiştirmeyi düşünüyorum. Kitapların yorumlarını tek tek girsem hem daha çok okunur hem de daha çok dikkat çeker diye düşündüm. Bu konuda sizin de fikirlerinizi almak istiyorum. Sağ taraftaki anketime katılıp fikrinizi belirtirseniz çok mutlu olurum. Teşekkürler 😊