ZÜLFÜ LİVANELİ – GÖZÜYLE KARTAL AVLAYAN YAZAR YAŞAR KEMAL

Zülfü Livaneli de Yaşar Kemal de en sevdiğim yazarlardandır. Onların arkadaş olduklarını biliyordum ama bu kadar yakın olduklarını, 44 yıllık dost olduklarını bilmiyordum.

Zülfü Livaneli, Yaşar Kemal’in ölümünden sonra yazdığı kitabında yazarla ilgili anılarına ve onunla ilgili köşe yazılarına yer vermiş. Kitabı okurken yer yer güldüm, yer yer üzüldüm ama en çok hayranlık duydum. Yaşar Kemal’in ne kadar donanımlı, iyi bir yazar olduğunu, Türkiye için ne kadar önemli bir edebiyatçı olduğunu ben tam anlayamamışım. Bu kitapla bunun farkına vardım ve kitabı bitirdiğimde “Bütün Yaşar Kemal kitaplarını okumalıyım.” diye hissettim. Elimde yazarın bir kitabı olsaydı hemen başlayacaktım ama maalesef yoktu.

Yaşar Kemal’e gençliğinde Abidin Dino ve abisi Arif Dino büyük katkılarda bulunmuş, ona dünya edebiyatını öğretmiş. Bu konuyu Abidin Dino’nun hayatını anlattığı Kısa Hayat Öyküm kitabından biliyordum. Kitabı blogumda yorumlamıştım, buradan okuyabilirsiniz.

Yaşar Kemal askerde bile boş durmaz ve kendini geliştirmeye devam eder. O günleri şöyle anlatıyor yazar:

“O (askerlik süresindeki) iki yıl içinde çevrilmiş bütün Dostoyevskileri, Çehovları, Tolstoyları, Türk klasiklerini, Binbir Gece Masallarını, Doğu klasiklerini okudum.  Homeros’u, Cervantes’i, Shakespeare’i, Moliere’i okumuş, Charlie Chaplin’i biliyordum. Bunlar benim önümdeki büyüklerdi.”

Kitapta iki yazarla ilgili çok güzel anılar da var. İlk anı Yaşar Kemal’den geliyor: 

Yaşar Kemal Cumhuriyet gazetesinde çalışırken Abant Oteli’ni aramış ve “Ben Yaşar Kemal. Çalışmak için otelinize gelmek niyetindeyim.” diyerek rezervasyon yaptırmak istemiş.  Amacı gözlerden uzakta bir roman yazmak. Telefondaki adam ise “Elemana ihtiyacımız yok.” deyip kapatmış telefonu.

Sırada Zülfü Livaneli var: 

Birkaç yıl önce Elia ve Frances Kazan İstanbul’dalardı ve Hilton’da kalıyorlardı. Eşim Ülker, Hilton santralini çevirmiş ve Bay Elia Kazan’la görüşmek istediğini söylemiş. Bir süre bekledikten sonra birisi cevap vermiş: “Buyur!” Telefondaki sesi Elia Kazan’ın sesine benzetemeyen Ülker sormuş:”Kiminle görüşüyorum?” “Burası kazan dairesi.” demiş adam.

Yaşar Kemal’den karşı anı geliyor: 

Yaşar Kemal’in Nobel’e aday olduğu zamanlar. 1957 yılında yazarın yolu bir CHP kokteyline düşmüş. Yerel seçimler yaklaşmakta olduğu için hararetli bir kulis dönüyormuş ortalıkta. O ortamda Hasan Tez’e tanıştırıp “Yaşar Kemal.” demişler. Hasan Tez “Affedersiniz taniyamadum.” diye yanıtlamış. Çevredeki gazeteciler “Nasıl tanımazsınız Hasan Bey, İnce Memed’in yazarı!” Hasan Bey ısrar etmiş “Kusura bakmayın çikaramadum.” Bunun üzerine gazetecilerden biri “ama efendim Nobel adayı!” deyince Hasan Bey ilk kez dikkat kesilmiş ve “Affedersiniz, bu Nobel hangi vilayetin kazasidur?” diye sormuş. Ertesi gün bu olay birçok gazetede yayınlanınca Hasan Tez, Yaşar Kemal’i aramış ve “Bir şaka yapalim dedik, anlamadilar.” demiş.

Kitabı çok severek okudum ama yine de benim için mükemmel değildi. Sanki Livaneli dostunu kaybetmenin acısını atlatmak için bu kitabı yazmış ama bunu da aceleye getirmiş gibi hissettim. Öncelikle kitabın ismi ve kapağı daha iyi olabilirdi diye düşünüyorum. İçerik olarak da daha doyurucu bir kitap yazılabilirdi. Yine de Livaneli’yi, Yaşar Kemal’i ve Türk edebiyatını seven, merak eden herkesin okuması gereken bir kitap olduğunu düşünüyorum.

ALTINI ÇİZDİKLERİM: 1. Zaten bu ülkede her konuda fikir beyan edenler genellikle kitap okumuyor.

2. Eski Kızılderili dillerinde “Onlar” sözcüğü yoktu. Kimlerden söz ettiğinizi tek tek belirtmek zorundaydınız.

3. Yaşar Kemal’e kazara iki leblebi versen, tabağına iki zeytin koysan olmaz, üç sayısını isterdi. Her şey üç olacaktı. Onun sayısı üçtü. Salı günleri de yeni bir işe kalkışmaz, çok gerekli değilse evden bile çıkmazdı.

4. Büyük devlet adamlarının sanatçı dostları olur. Mesela Cengiz Aytmatov Garbaçov’un, Marquez Castro’nun yakın arkadaşıdır. Sanatçı – devlet adamı dostluğunun en güzel örneklerinden biri, François Mitterrand ile Yaşar Kemal arasında yaşanmıştır. Mitterrand, Fransız televizyonuna yaptığı bir açıklamada “Ben hep okyanus kıyısında yaşamak istedim ama politikacı olduğum için büyük kentlerde, dar sokaklarda oturmak zorunda kaldım. Sadece Yaşar Kemal’in kitaplarını okuduğum zaman kendimi okyanus kıyısındaymış gibi hissedebiliyorum.” demiştir.

5. “Yağmur gibi yağar başıma taşlar, ille dostun gülü yaralar beni.” Pir Sultan Abdal

6. “İyi romanın yaşamdan daha gerçek olabileceğini, Erdal Öz’ün romanını (Yaralısın) okuduktan sonra bir daha anladım. Roman, sanat, yaşamdan daha güçlüdür.” Yaşar Kemal

7. “İnsan var karartır ak gündüzü, insan var ağartır gecemizi.” Sabahattin Eyüboğlu